Zakon o divljači i lovstvu „Službeni glasnik RS“, br. 18/2010, 95/2018 – drugi zakon i 92/2023 – drugi zakon, odredbom člana 4. tačkom 16. propisuje da je lovište zaokružena prirodna celina u kojoj postoje uslovi za trajnu zaštitu, upravljanje, lov, korišćenje i unapređivanje populacije divljači; tačkom 20. da je lovna površina, površina u lovištu na kojoj je moguće u potpunosti i na najcelishodniji način sprovoditi mere gajenja, zaštite, lova i korišćenje divljači; tačkom 22. istog člana da je lovno područje prostorno zaokružena geografska i prirodna celina koja se ustanovljava radi sprovođenja jedinstvene lovne politike, dugoročnog racionalnog gazdovanja populacijama određenih vrsta divljači i efikasnog preduzimanja odgovarajućih mera u lovištima; tačkom 34 da su površine van lovišta površine užeg područja gradova u Republici Srbiji bez prigradskih naselja i auto-put.
Glava V ovog Zakona definiše pojmove „lovno područje i lovište“, te je u članu 36 ove glave propisano da su nelovne površine 1) naseljena mesta i parkovi u naseljima, 2) plantažni voćnjaci i vinogradi, rasadnici i druge šumske i poljoprivredne površine koje su ograđene ogradom kroz koju dlakava divljač ne može da prolazi; 3) objekti za lečenje, odmor i rekreaciju, 4) aerodromi, groblja, javne saobraćajnice, aktivni površinski kopovi i druge komunalne površine; 5) površine koje se koriste za vojne namene; 6) površine koje su na udaljenosti manjoj od 200 metara od naselja i stambenih i pomoćnih objekata izvan naseljenog mesta, dvorišta seoskog domaćinstva, dvorišta industrijskih objekata; 7) farme divljači i parkovi divljači; 8) ostale površine i objekti na kojima je u skladu sa drugim propisima zabranjen lov.
Glava VIII ovog Zakona definiše pojmove „šteta i naknada štete“, pa je u članu. 88. stavu 1 ove glave propisano da pravno, odnosno fizičko lice kome je divljač prouzrokovala štetu ima pravo na naknadu štete samo ako je preduzelo propisane mere za sprečavanje štete od divljači; stavom 2. da štetu koju u lovištu prouzrokuje lovostajem zaštićena divljač dužan je da nadoknadi korisnik lovišta; stavom. 3 da štetu koju prouzrokuje trajno zaštićena divljač dužno je da nadoknadi Ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine; stavom 4 da štetu koju prouzrokuje vuk na teritoriji na kojoj je trajno zaštićen dužno je da nadoknadi Ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine; stavom 5 da štetu koju prouzrokuje vuk na teritoriji na kojoj je lovostajem zaštićen dužno je da nadoknadi Ministarstvo, ukoliko su korisnik lovišta i oštećeno lice preduzeli propisane mere za sprečavanje štete; st. 6 da štetu koju van lovišta prouzrokuje lovostajem zaštićena divljač dužno je da nadoknadi Ministarstvo, a na teritoriji Autonomne pokrajine nadležni pokrajinski organ, ukoliko je vlasnik, odnosno korisnik površina van lovišta preduzeo propisane mere za sprečavanje štete.
U praksi sudova nisu retki parnični postupci, pokrenuti tužbama fizičkih ili pravnih lica, vlasnika motornih vozila, kojima traže naknadu materijalne štete, koja je nastala kao posledica udesa vozila i divljači na putu.
Kao lica koja tužioci označavaju kao tužene i smatraju ih odgovornim za naknadu nastale štete su korisnici lovišta (najčešće su to lovačka udruženja, ali to može biti i JP „Srbijašume“ u zavisnosti od lokaliteta-katastar lovišta) ili Republika Srbija.
Jedna od dilema koja se javlja u ovim parničnim postupcima je ko je odgovoran za nastalu štetu i koje su to odrednice kojima se sud rukovodi u pogledu razjašnjenja tog pitanja.
Razgraničenje u pogledu opredeljivanja lica koje je odgovorno za nastalu štetu, nastaje definisanjem bitnih činjenica, mesta nastanka štetnog događaja i vrste divljači koja je učestvovala u udesu.
Prema Zakonu o divljači i lovstvu, odredbi člana 21, ministar nadležan za poslove lovstva i ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine, sporazumno proglašavaju, između ostalog, vrste divljači koja je zaštićena lovostajem i koja je trajno zaštićena. U tom smislu, na snazi je Pravilnik o proglašavanju lovostajem zaštićenih vrsta divljači „Službeni glasnik RS“, br. 9/2012, 55/2015, 67/2015, 75/2016, 92/2021).
U velikom broju slučajeva, do štete na putu dolazi usled iznenadne pojave srne, kao lovostajem zaštićene vrste divljači.
Kod definisanja mesta nastanka štetnog događaja, opredeljujuće je, u pogledu toga da li je za nastalu štetu odgovoran korisnik lovišta ili Republika Srbija (odnosno prema kome bi tužilac trebalo da usmeri tužbu) okolnost da li se radi o auto-putu ili drugoj vrsti puta – opštinski put, državni put i sl. (Zakon o divljači i lovstvu koristi termin „javna saobraćajnica“).
Najčešće, nije sporno da li je do udesa došlo na auto-putu ili putu neke druge kategorije (javnoj saobraćajnici). Dilema se, neretko, javlja kod opredeljivanja mesta nezgode u smislu pojmova koje Zakon o divljači i lovstvu koristi kao kriterijum razgraničenja. Da li je put na kome se desila nezgoda nelovna površina ili površina van lovišta.
U praksi nisu retke situacije da oštećena lica, polazeći od činjenice da put ne predstavlja, faktički, površinu na kojoj se lovi, pogrešno zaključujući da se radi o površini van lovišta, smatraju da bi trebalo tužiti Republiku Srbiju.
U situaciji kada se udes dogodio na javnoj saobraćajnici (opštinski put, državni put), dakle na površini koja je Zakonom o divljači i lovstvu definisana kao nelovna površina, za naknadu štete, ukoliko je pričinjena od strane lovostajem zaštićene vrste divljači, odgovoran je korisnik lovišta (lovačko udruženje koje gazduje tim lovištem, JP „Srbijašume“).
Ovo zbog toga što je pojam nelovna površina, koju čini i javna saobraćajnica, definisan u glavi V Zakona, a koja definiše pojmove „lovno područje i lovište“.
To dalje upućuje na zaključak da javna saobraćajnica predstavlja površinu koja čini sastavni deo lovišta, kao jedne celine (koje čine lovne površine kao i nelovne površine, zajedno), a ne površinu van lovišta. Usled pogrešnog tumačenja ovih pojmova, nisu retke situacije u praksi da se javna saobraćajnica smatra površinom van lovišta, te oštećeno lice kao tužilac, usmeri tužbu prema Republici Srbiji, što je pogrešno.
Napred navedeno se ne odnosi na situacije kada je štetu pričinila trajno zaštićena divljač, s obzirom na to da je tada, bez obzira na mesto nezgode, za štetu odgovorna Republika Srbija, ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine. U tim slučajevima jedini opredeljujući kriterijum je vrsta divljači. Isto važi i kada je štetu pričinio vuk.
Dalje, za štetu koja je posledica udesa koji se dogodio na auto-putu, u kome je učestvovala divljač, prema napred citiranim odredbama Zakona, tužbu bi trebalo usmeriti na Republiku Srbiju, ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine, kao odgovorno lice. Ovo zbog toga što se auto-put definiše kao površina van lovišta, kao i površine užeg područja gradova u Republici Srbiji bez prigradskih naselja.
Ovim tekstom se ne dira u druga pitanja koja se mogu pojaviti kao značajna u parničnim postupcima za naknadu štete, u zavisnosti od okolnosti svakog konkretnog slučaja, u smislu odredaba Zakona o obligacionim odnosima.
Jelena Zimonjić (Autorka je sutkinja Višeg suda u Kragujevcu)
Izvor: www.danas.rs |
